เต็ด (Tết) เทศกาลปีใหม่ของคนเวียดนาม

ที่มา: http://www.crossingtravel.com/

นอกจากเดือนกุมภาพันธ์จะเป็นเดือนที่มีเทศกาลที่สำคัญอย่าง วันวาเลนไทน์ และวันตรุษจีน ที่เป็นที่รู้จักกันทั่วโลกแล้ว สำหรับคนเวียดนามก็ยังมีเทศกาลที่ถือว่าสำคัญที่สุดในรอบปีคือ เต็ด เหวียน ดาน (Tết Nguyên Đán) หรือเทศกาลเต็ด (Tết) ซึ่งเป็นเทศกาลปีใหม่ของคนเวียดนาม โดยคนไทยส่วนใหญ่จะรู้จักกันในชื่อ "ตรุษญวน"                                            

โดย คุณาสิน ลุนพุฒ

คำว่า เต็ด (Tết) หมายถึง การเริ่มต้นใหม่ ความชื่นบานของฤดูใบไม้ผลิ เทศกาลแห่งรุ่งอรุณของปี โดยเทศกาลเต็ตนี้จะเป็นวันเดียวกันกับตรุษจีน เนื่องจากนับตามปฏิทินจันทรคติซึ่งเวียดนามรับอิทธิพลมาจากจีนเพราะเคยอยู่ภายใต้การปกครองของจีนกว่าพันปี        

คนเวียดนามจะเริ่มต้นการเฉลิมฉลอง 1 สัปดาห์ก่อนถึงวันเทศกาลเต็ด โดยเริ่มต้นในวันที่ 23 เดือน 12 ซึ่งมีการเซ่นไหว้บูชา เต๋า กวน เทพเจ้าแห่งครอบครัว ด้วยผลไม้สด อาหารคาวหวาน รองเท้า ชุดแต่งกายขุนนาง และปลาคราฟ ซึ่ง เต๋า กวน เป็นเทพผู้ทำหน้าที่รายงานความเป็นไปบนโลกมนุษย์แก่เทพบนสวรรค์และจะนิยมการปล่อยปลาคาร์ฟลงน้ำเพราะมีความเชื่อว่า ปลาคราฟจะกลายเป็นมังกรและกลายเป็นพาหนะพา องต๋าว (เต๋า กวน) กลับขึ้นไปบนสวรรค์เพื่อเข้าเฝ้าเทพบนสวรรค์ เพื่อรายความเป็นไปของแต่ละครอบครัวในปีที่ผ่านมา  

 ที่มาภาพ https://kientrucvietas.com

นอกจากการบูชาเทพที่นับถือแล้ว อีกสิ่งหนึ่งที่ชาวเวียดนามให้ความสำคัญเป็นอย่างมากคือการบูชาบรรพบุรุษ โดยสิ่งที่ชาวเวียดนามต้องทำคือ การไปคารวะและทำความสะอาดสุสานบรรพบุรุษ ด้วยการชำระล้าง ปัดกวาด ทาสีใหม่ เขียนตัวหนังสือใหม่ที่ป้ายชื่อ และจุดธูปเซ่นไหว้ด้วยผลไม้ อาหารคาวหวาน และกระดาษทอง เพื่อบอกกล่าวให้บรรพบุรุษกลับบ้านเพื่อมาเฉลิมฉลองเทศกาลปีใหม่กับลูกหลาน

ชาวเวียดนามยังนิยมตั้ง เกย เนว (Cây nêu) ต้นไม้ที่ทำจากไม้ไผ่มาปักไว้ที่หน้าบ้าน ซึ่งเป็นสัญลักษณ์แห่งความโชคดี สิริมงคล และทำให้วิญญาณชั่วร้ายหวาดกลัว ในช่วง 1 สัปดาห์นี้ จะมีการทำความสะอาดบ้านเรือน สิ่งของที่ชำรุดเสียหายก็จะถูกนำมาทิ้งและนำอันใหม่มาเปลี่ยน จัดเตรียมเสื้อผ้าชุดใหม่เพื่อใส่ต้อนรับสิ่งดีๆ ในปีใหม่ นอกจากนี้คนเวียดนามยังนิยมตกแต่งบ้านด้วยไม้มงคล 3 ชนิด คือ ต้นส้มจี๊ด ดอกท้อสีแดง และดอกไม้สีเหลืองทอง ซึ่งถือว่าเป็นสัญลักษณ์ของฤดูใบไม้ผลิ เชื่อว่าจะช่วยทำให้คนในบ้านมีความสุขและโชคดี

ที่มาภาพ:https://lamdepvatrangdiem.com   

ในวันส่งท้ายปีเก่า สมาชิกทุกคนในครอบครัวจะกลับมาอย่างพร้อมเพียงกัน เพื่อเซ่นไหว้เทพเจ้าและบรรพบุรุษ หิ้งบูชาจะประดับตกแต่งอย่างสวยงามด้วยไม้มงคล ดอกท้อ ดอกมาย และไฟประดับสว่างไสว

        ที่มาภาพ https://www.dkn.tv/nghe-thuat/tet.html

ของเซ่นไหว้จะประกอบด้วยผลไม้ห้าอย่าง ตามคติที่ว่าเลขห้าหมายถึง ความอุดมสมบูรณ์ โชคดี และความสุขห้าอย่าง ได้แก่ ฐานะร่ำรวย เกียรติยศ อายุยืน สุขภาพแข็งแรง และความสุข ส่วนอาหารคาว ได้แก่ หมู ไก่ หมูยอ แหนม เมี่ยงทอด และข้าวเหนียวสีแดง นอกจากนี้ยังมีผลไม้เชื่อมต่างๆ เช่น มะพร้าวแก้ว บัวเชื่อม เป็นต้น ขนมประจำเทศกาลเต็ต  กระดาษเงินทอง และเสื้อผ้ากระดาษ 

ที่มาภาพ https://blog.bizweb.vn

สิ่งที่ขาดไม่ได้เลย คือ แบ๋งห์จึง (bánh chưng) ทำมาจากข้าวเหนียว ถั่วเขียว เนื้อหมู ห่อด้วยใบไม้สีเขียวรูปทรงสี่เหลี่ยมจตุรัสหรือบางท้องถิ่นทำเป็นรูปทรงกระบอก นิยมกินคู่กับ เหยือหมอน (ผักดองของเวียดนาม) เป็นสัญลักษณ์ของพื่นดิน และขนมแบ๋งห์ใหย่ ทำจากข้าวเหนียวนึ่ง รูปวงกลม หมายถึงพระอาทิตย์ ขนมทั้งสองนี้สะท้อนคติจักรวาลคือประกอบด้วยแผ่นดินและท้องฟ้า

เมื่อการเซ่นไหว้บรรบุรุษเสร็จสิ้นจะเป็นการรับประทานอาหารร่วมกันของคนในครอบครัวและอยู่ต้อนรับปีใหม่จนถึงช่วงเที่ยงคืนที่เรียกว่า ซาวเถื่อ (Giao thừa) มีการตั้งโต๊ะให้เทพเจ้าที่ลงมาดูแลโลกมนุษย์ นิยมจุดประทัดหรือพลุเพื่อเฉลิมฉลองและเป็นสัญญาณว่าเทศกาลปีใหม่ได้มาถึงแล้ว และจะฉลองปีใหม่ไปอีกสามวัน โดยวันแรกเป็นเต็ตครอบครัวบิดา วันที่สองวันเต็ตครอบครัวฝ่ายมารดา และวันสุดท้ายเป็นวันเต็ตของครูอาจารย์ แสดงให้เห็นว่านอกจากคนในครอบครัวแล้ว ชาวเวียดนามยังให้ความสำคัญแก่ผู้ที่ให้ความวิชาความรู้ด้วยเช่นกัน

ที่มาภาพ https://www.dkn.tv/nghe-thuat/tet.html

เทศกาลเต็ดเป็นเทศกาลที่ถือได้ว่าเป็นการรวมญาติของคนเวียดนาม ซึ่งคนในครอบครัวที่ไปอยู่ในที่ต่างๆ จะกลับมารวมกัน เพื่อแสดงความกตัญญูแก่บรรพบุรุษของตน และเนื่องจากคนเวียดนามได้รับวัฒนธรรมส่วนใหญ่มาจากจีน จึงทำให้มีธรรมเนียมที่คล้ายคลึงกัน อย่างการให้อั่งเปา โดยคนเวียดนามจะเรียกว่า หมึ่งต่วย (mừng tuổi) เป็นซองแดงที่ผู้ใหญ่มอบให้แก่เด็กๆ พร้อมทั้งอวยพรให้ประสบความสำเร็จในเรื่องการเรียน และการทำงาน ส่วนเด็กที่อายุน้อยกว่าก็จะอวยพรให้ผู้ใหญ่สุขภาพแข็งแรง อายุมั่นขวัญยืน 

ที่มาภาพ https://lamdepvatrangdiem.com

พิธีกรรมที่น่าสนใจของเทศกาลเต็ด คือ การซงหญ่า (xông nhà) เป็นความเชื่อที่ว่าผู้ใดเป็นคนที่มาเยือนบ้านในเช้าวันแรกของปี จะเป็นผู้ที่ทำนายโชคชะตาของผู้ที่อยู่อาศัยในบ้านในปีนั้น ทำให้คนเวียดนามนิยมเชิญคนที่มั่งคั่งมาเยือนบ้านในรุ่งอรุณแรกของปี นอกจากนี้ในเทศกาลเต็ตยังมีข้อห้ามที่ไม่ควรปฏิบัติ เช่น ห้ามกวาดบ้าน เพราะการกวาดบ้านในวันเต็ตจะเป็นการกวาดโชคลาภออกจากบ้าน ห้ามยืมเงิน และ ห้ามพูดคำหยาบ เป็นต้น โดยคนเวียดนามจะปฏิบัติตามข้อห้ามโดยยึดถืออย่างเคร่งคัด 

     

ในช่วงต้นปีชาวเวียดนามส่วนใหญ่จะนิยมเดินทางไปทำบุญที่วัดต่างๆ และศาลเจ้าตามความเชื่อของตน เพื่อขอพรให้มีโชคตลอดทั้งปี มีการติดกระดาษแดงเขียนคำอวยพรดีๆ ประดับบ้านและในอดีตนิยมการประดับบ้านด้วยภาพพิมพ์ ด่งโห่ (Dong Ho) ตั้งชื่อตามหมู่บ้านด่งโห่ เป็นภาพพิมพ์จากไม้แกะสลัก บนกระดาษสา ซึ่งมีความหมายเชิงสัญลักษณ์ เช่น ไก่หมายถึงความรุ่งเรือง หมูหมายถึงความอุดมสมบูรณ์เป็นต้น

ที่มาภาพ https://www.itourvn.com

เทศกาลเต็ดจึงเป็นเทศกาลที่มีความสำคัญเป็นอย่างมากสำหรับชาวเวียดนาม ชาวเวียดนามไม่ว่าจะอยู่ที่ไหนก็จัดงานเฉลิมฉลองอย่างยิ่งใหญ่ โดยนัยสำคัญคือทำให้คนในครอบครัวที่ออกไปอยู่ในที่ต่างๆ ไม่ว่าจะไปทำงานเพื่อแสวงหาโอกาสที่ดีกว่าในถิ่นอื่นหรือลูกหลานที่ไปศึกษาหาความรู้ได้กลับมาบ้านเกิดเพื่อร่วมเฉลิมฉลองกับครอบครัวของตน ได้กลับมาพบปะสังสรรค์ สร้างความสัมพันธ์อันดีภายในครอบครัว โดยใช้ความเชื่อเรื่องความกตัญญูต่อบรรพบุรุษและความศรัทธาในสิ่งเหนือธรรมชาติ เพื่อทำกิจกรรมต่างๆ ร่วมกันตามความเชื่อที่ยึดมั่นอย่างเหนียวแน่นในสังคม เทศกาลนี้ยังสะท้อนให้เห็นความโดดเด่นของชาวเวียดนาม ทั้งในด้านพิธีกรรม ความเชื่อ และวัฒนธรรมในมิติต่างๆ ซึ่งแสดงอัตลักษณ์ของคนเวียดนามได้อย่างชัดเจน

อ้างอิง

สถานีวิทยุเวียดนาม-ส่วนกระจายเสียงต่างประเทศแห่งชาติ.เทศกาลเต็ด. สืบค้นเมื่อ วันที่ 10/02/2561 จาก http://vovworld.vn

อาเซียนเวียดนาม.เทศกาลเวียดนาม.สืบค้นเมื่อ วันที่ 10/02/2561 จาก https://sites.google.com

วิกิพีเดียสารานุกรมเสรี.ตรุษญวน.สืบค้นเมื่อ วันที่ 10/02/2561 จาก https://th.wikipedia.org

สังคมโลก.ตรุษเต๊ดเทศกาลปีใหม่ของคนเวียดนาม.สืบค้นเมื่อวันที่10/02/2561จาก http://www.thaiworld.org